“อิสรภาพทางการเงิน” คำที่ดูสวยงาม เป็นเหมือนเป้าหมายที่ใครหลายคนใฝ่ฝัน

ทุกคนเคยได้ยินคำว่า “อิสรภาพทางการเงิน” กันใช่ไหม? เราว่ามันเป็นคำที่ดูสวยงาม เป็นเหมือนเป้าหมายที่ใครหลายคนใฝ่ฝัน แต่วันนี้เราอยากชวนทุกคนมาคิดอีกมุมหนึ่งว่า…อิสรภาพนี้ จริง ๆ แล้วให้อิสระกับเราหรือว่าขโมยอิสรภาพจากเราไปกันแน่?

ลองจินตนาการดูว่า ชีวิตในแบบที่เรามุ่งมั่นหาอิสรภาพทางการเงินคืออะไรบ้าง? เราทำงานหนัก เก็บเงิน ลงทุน อดทน งดใช้ชีวิตที่สนุกสนานเพื่อรอวันที่ตัวเลขในบัญชีมัน "พอ" ซึ่งไม่รู้ว่าพอนั้นมันเท่าไหร่ พอสำหรับบ้านหลังใหญ่? รถหรู? หรือเวลาอยู่เฉย ๆ ก็ยังมีเงินไหลเข้ามา?

เราพบว่ากระบวนการนี้ มันเหมือนเราเอาเวลาปัจจุบันไป "แลก" กับความหวังในอนาคต ซึ่งอาจไม่เคยมาถึง เพราะกว่าที่เราจะรู้สึกว่า “พอ” เราก็อาจจะอยู่ในวัยที่ร่างกายเริ่มอ่อนล้า ความฝันที่อยากจะไปเที่ยวรอบโลก หรือลองทำสิ่งที่ท้าทาย กลายเป็นความคิดที่เกินกำลังจะทำแล้ว หรือในหลาย ๆ กรณี เรากลับพบว่า ตัวเลขในบัญชีที่เราไขว่คว้ากลายเป็นกรงขังใหม่ เพราะเรากลัวเสียมันไป

เราไม่ได้บอกว่าอิสรภาพทางการเงินมันไม่ดี มันดี! แต่คำถามคือ เราต้องการแค่ "เงิน" จริง ๆ หรือเปล่า? หรือสิ่งที่เราต้องการคือ "ชีวิตที่เรารู้สึกอิสระ" วันนี้ ตอนนี้ โดยไม่ต้องรอถึงเกษียณ?

ที่น่าสนใจคือ เราพบว่าหลายครั้ง “อิสระ” จริง ๆ มันมาจากการที่เรายอมรับว่าเราไม่ต้องควบคุมทุกอย่าง และกล้าที่จะใช้ชีวิตในปัจจุบัน เราเคยเจอคนที่มีเงินมหาศาลแต่ไม่มีเวลาได้อยู่กับครอบครัว ไม่มีเวลาให้ตัวเอง ไม่มีความกล้าที่จะใช้เงินเพราะกลัวว่ามันจะหมด และเราก็เคยเจอคนที่อาจมีเงินไม่มาก แต่เขากล้าที่จะใช้ชีวิต ทำสิ่งที่เขารัก และแบ่งปันสิ่งดี ๆ ให้กับคนรอบข้าง เขาดูอิสระกว่าใช่ไหม?

เรามองว่าอิสรภาพทางการเงินที่แท้จริงมันอาจไม่ใช่เรื่องตัวเลขในบัญชี แต่มันคือการจัดการความสัมพันธ์ระหว่าง "เงิน" และ "ชีวิต" ของเรา ถ้าเราต้องทำงานหนักจนไม่มีเวลาสนุกกับชีวิต เงินที่ได้มานั้นก็เป็นเพียงตัวเลขที่เราแลกด้วยอิสรภาพของเราเอง

ดังนั้นเราขอชวนทุกคนให้ลองถามตัวเองว่า ทุกวันนี้เราใช้ชีวิตแบบไหน? เรากำลังวิ่งหาความฝันแบบที่สังคมบอกว่าดี หรือเราเลือกวิ่งหาความสุขในแบบของเรา? และสุดท้าย สิ่งที่สำคัญที่สุดสำหรับทุกคนคืออะไร?

เราไม่ต้องรอให้มีเงินมากมายถึงจะรู้สึก "อิสระ" เพราะบางครั้ง อิสระมันอยู่ตรงนี้ อยู่ที่การยอมรับและอยู่กับสิ่งที่เรามีในปัจจุบัน ลองเปิดโอกาสให้ตัวเองได้ใช้ชีวิตในวันนี้ดูบ้าง อาจพบว่า "อิสรภาพ" ที่แท้จริง ไม่ได้ต้องการบัญชีธนาคารหลักล้านเลยก็ได้

ถ้าเราลองถามทุกคนว่า “อยากมีอิสรภาพทางการเงินไหม?” คำตอบส่วนใหญ่คงเป็น “อยากสิ!” แล้วถ้าถามต่อว่า “รู้ไหมว่าต้องทำยังไงถึงจะได้มันมา?” คำตอบมักจะเป็น “รู้” หรืออย่างน้อยก็พอเดาได้ใช่ไหม? เก็บเงินเยอะ ๆ ใช้ให้น้อย หาวิธีลงทุนให้เงินงอกเงย ฟังดูไม่ซับซ้อนเลย แต่ทำไมสุดท้ายมีเพียงไม่กี่คนที่ไปถึงจุดนั้นได้?

เพราะวิธีการมัน "ง่าย" ในทฤษฎี แต่ "ยาก" ในชีวิตจริง

ลองคิดดูสิว่ากี่ครั้งที่เราเคยตั้งใจจะเก็บเงิน แต่เจอของลดราคาเข้าไป ก็คิดว่า "เอาน่ะ ชีวิตต้องมีความสุขบ้าง" หรือกี่ครั้งที่เราตั้งใจจะเริ่มลงทุน แต่กลับรู้สึกว่ามันซับซ้อนและเสี่ยงเกินไป จนเลื่อนออกไปเรื่อย ๆ ทั้ง ๆ ที่รู้ว่าการเริ่มต้นเร็วจะดีกว่า แล้วทำไมเราถึงทำไม่ได้?

1. เพราะมนุษย์มักชอบความพึงพอใจระยะสั้นมากกว่าเป้าหมายระยะยาว
สมองของเราถูกตั้งโปรแกรมมาให้รักความสุขตรงหน้า เรารู้ว่าการไม่ซื้อกาแฟแก้วละร้อยทุกวันอาจช่วยให้เราเก็บเงินได้เยอะในระยะยาว แต่รสชาติของกาแฟหอม ๆ ตอนเช้าก็ชนะความคิดนั้นไปทุกครั้ง หรือการจะตัดรายจ่ายที่ทำให้เรารู้สึกดีในปัจจุบัน เช่น การเที่ยว การซื้อของที่อยากได้ เรารู้ว่ามันไม่ได้ “จำเป็น” แต่ความสุขมันชัดเจนกว่าอนาคตที่ยังไม่แน่นอน

2. เพราะความกลัวและความไม่รู้ทำให้เราหยุดเดินหน้า
ทุกคนรู้ว่าการลงทุนเป็นวิธีที่ช่วยสร้างความมั่นคงในระยะยาวได้ แต่พอลองดูข้อมูลเกี่ยวกับหุ้น กองทุน อสังหาริมทรัพย์ หรือคริปโตฯ ความรู้สึกแรกที่มักเกิดขึ้นคือ "มันยากจัง" แล้วพอเห็นใครบางคนขาดทุนหนัก ๆ เราก็คิดว่า "แบบนี้อยู่เฉย ๆ ดีกว่า" สุดท้ายความไม่รู้นั้นกลายเป็นกำแพงที่กั้นเราไว้

3. เพราะเราไม่รู้ว่าคำว่า "พอ" ของเราอยู่ตรงไหน
บางคนเก็บเงินเป็นสิบ ๆ ปี แต่กลับพบว่าตัวเลขในบัญชีมันไม่เคย "พอ" เสียที เพราะเป้าหมายมันเลื่อนขึ้นไปเรื่อย ๆ เราบอกตัวเองว่าอยากมีเงินล้าน แต่พอถึงล้านแรก ก็อยากได้สองล้าน สามล้าน หรือกลัวว่าจะเสียมันไปจนต้องหาเพิ่มอีก สุดท้ายเราอาจวิ่งวนในวงจรนี้จนลืมว่าเราอยากได้อิสรภาพตั้งแต่แรก

แล้วเราควรทำยังไงดี?
ถ้าทุกคนรู้ว่าสูตรสำเร็จมันคืออะไร แต่ยังทำไม่ได้ อาจถึงเวลาที่ต้องเปลี่ยนมุมมองใหม่เกี่ยวกับ "อิสรภาพทางการเงิน"

เริ่มจากการนิยามความหมายของ "อิสรภาพ" ของตัวเอง
อิสรภาพของเราคืออะไร? มันหมายถึงการมีตัวเลขเท่าไหร่ในบัญชี หรือการมีชีวิตที่ไม่ต้องกังวลเรื่องเงิน? ถ้าเป็นอย่างหลัง บางทีเราอาจจะเริ่มต้นด้วยการจัดการรายจ่าย และวางแผนชีวิตที่ทำให้เราสบายใจในวันนี้ มากกว่าการวิ่งตามตัวเลขที่ไม่มีที่สิ้นสุด

สร้างระบบที่ช่วยให้เราเดินหน้าทีละก้าว
เราไม่จำเป็นต้องทำทุกอย่างพร้อมกัน การเริ่มต้นเล็ก ๆ เช่น เก็บเงิน 10% ของรายได้ทุกเดือน หรือเริ่มศึกษาเรื่องการลงทุนง่าย ๆ เช่น กองทุนรวมที่มีความเสี่ยงต่ำ อาจช่วยสร้างนิสัยที่ดีได้

ยอมรับว่าความไม่สมบูรณ์แบบคือส่วนหนึ่งของชีวิต
ไม่มีใครทำได้สมบูรณ์แบบไปทุกเรื่อง เราอาจจะใช้จ่ายเกินงบในบางเดือน หรือพลาดโอกาสลงทุนบางครั้ง แต่สิ่งสำคัญคือการไม่ยอมแพ้ และเรียนรู้จากความผิดพลาดเหล่านั้น

อิสรภาพทางการเงินไม่ใช่จุดหมาย แต่มันคือกระบวนการ
เราควรมองว่าการจัดการเงินคือการสร้างชีวิตที่สมดุล ไม่ใช่การวิ่งไล่ล่าความฝันที่ทำให้เราลืมความสุขในปัจจุบัน