มิจฉาทิฏฐิ ย่อมกัดกินปัญญา เหมือนหนอนในผลไม้
นักเดินป่า มักเจอตัวไรจิ๋วเกาะอยู่ตรงขากางเกง ขนาดแค่เม็ดแตงโม สิ่งนี้ทำให้เราหยุดคิดไปครึ่งวัน เพราะมันกำลัง “รอ” อย่างใจเย็นมาก ไม่วิ่ง ไม่กระโดด ไม่ส่งเสียง เหมือนนักลงทุนที่ตั้งราคาไว้แล้วก็นั่งจิบกาแฟ รอจังหวะเป๊ะๆ ที่หุ้นจะมาถึงมือ
แล้วเราก็นึกได้ว่า ในชีวิตจริง สิ่งที่กัดเราแรงที่สุด ไม่ค่อยใช่สิ่งที่พุ่งเข้ามาแบบโฉ่งฉ่าง แต่เป็นสิ่งที่เงียบๆ แฝงตัวอยู่ และค่อยๆ ปล่อยสารให้เรารู้สึกว่า “ก็ไม่เป็นไรนี่” ก่อนจะส่งพิษเข้าระบบเต็มๆ
พระพุทธเจ้าท่านมีพุทธภาษิตว่า “มิจฉาทิฏฐิ ย่อมกัดกินปัญญา เหมือนหนอนในผลไม้” — ถ้าให้แปลเป็นภาษายุคนี้ก็คือ บางครั้งเราไม่ได้แพ้เพราะภัยที่เราเห็นชัด แต่แพ้เพราะสิ่งที่เราไม่เคยตั้งใจมอง หรือเลือกจะมองข้ามไป
พอไปดูวิทยาศาสตร์ก็เจอว่า โรคไลม์จากเห็บนี่แหละตัวอย่างชั้นดี เห็บตัวจิ๋วมันฉีดสารต้านการอักเสบ ทำให้เราไม่รู้สึกอะไร ทั้งที่เชื้อโรคกำลังเดินขบวนอยู่ในกระแสเลือด ผลคือหลายคนป่วยยาวเป็นปีๆ แถมยังโดนวินิจฉัยผิด เพราะอาการมันไม่เล่นตามตำรา — ไม่มี “เป้าล้อมวง” บนผิวหนังแบบภาพในกูเกิล แต่กลายเป็นผื่นวงรี ผื่นตัน หรือแม้แต่รอยช้ำที่ดูเหมือนไม่มีอะไร
สิ่งนี้มันสอนเรากลายๆ ว่า สมองมนุษย์ไม่ได้ถูกสร้างมาให้เก่งเรื่องจับสัญญาณเงียบๆ เราตื่นตัวกับเรื่องที่ใหญ่และชัด แต่พลาดกับเรื่องเล็กที่เนียนและกินเวลา อย่างในจิตวิทยาเรียกว่า inattentional blindness คือมองไม่เห็นสิ่งที่อยู่ตรงหน้า เพราะมัวไปมองอย่างอื่นอยู่
ในสังคมก็ไม่ต่างกัน หลายครั้งปัญหาใหญ่เริ่มจากสิ่งเล็กๆ ที่เราไม่เคยคิดจะถาม เช่น ความสัมพันธ์ที่เริ่มจากการยอมเล็กๆ จนกลายเป็นการสูญเสียตัวตน การเงินที่รั่วทีละนิดจนต้องกู้ก้อนใหญ่ หรือสุขภาพที่เราปล่อยผ่านเพราะ “คงไม่เป็นไรหรอก”
และเราก็ชอบบอกตัวเองว่า “ไว้ค่อยจัดการ” แต่ความจริงคือ เมื่อถึงวันที่มันโผล่มาให้เห็นชัดๆ เรามักจะต้องใช้ทั้งพลัง เวลา และเงิน มากกว่าที่คิดไว้หลายเท่า
การสังเกตทันไม่ใช่เรื่องของคนระแวง แต่มันคือเรื่องของคนที่เข้าใจว่า สิ่งเล็กๆ มีพลังเท่ากับสิ่งใหญ่ๆ แค่ต่างกันตรงว่า มันไม่ประกาศให้รู้
เพราะบางครั้ง สิ่งที่ทำให้เราล้ม ไม่ใช่พายุ แต่เป็นหยดน้ำที่ซึมมาตลอดทาง
ทุกคนลองถามตัวเองเงียบๆ ว่า ตอนนี้มี “เห็บ” แบบนี้อยู่ในชีวิตหรือเปล่า — ไม่ต้องหาทันที แต่จำไว้ว่าการสังเกตให้ทัน มักคุ้มกว่าการรักษาทีหลังเสมอ
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น