มีคนเคยพูดเล่นๆ ว่า การทำงานกับเพื่อนก็เหมือนการเล่นเกม co-op

มีคนเคยพูดเล่นๆ ว่า การทำงานกับเพื่อนก็เหมือนการเล่นเกม co-op (เกมที่เล่นด้วยกัน) ถ้าเล่นสนุก มันคือประสบการณ์ที่ดีที่สุด แต่ถ้า lag (หน่วง) แค่ 3 วินาที ความสัมพันธ์ทั้งชีวิตอาจ crash ทันที เรื่องนี้ไม่ได้เกินจริงเท่าไหร่ เพราะเมื่อเพื่อนเปลี่ยนบทบาทจาก buddy (เพื่อนเล่น) มาเป็น partner (คู่ทำงาน) สิ่งที่ติดมากับตำแหน่งใหม่นี้ก็คือ expectation (ความคาดหวัง) ที่สูงขึ้นโดยอัตโนมัติ

เวลาที่ใครสักคนเข้ามาทำงานกับเรา เขาไม่ได้มองว่าเราเป็นเพื่อนเฉยๆ แต่เป็นคนที่ต้อง deliver (ส่งมอบผลงาน) ตามมาตรฐานที่เขาวางไว้ และบางครั้งมาตรฐานนั้นสูงจนเราเผลอวัดตัวเองด้วย yardstick (ไม้บรรทัด) ของคนอื่นแทนที่จะใช้ของเราเอง ผลก็คือ เราเหนื่อยง่ายและ burnout (หมดไฟ) อย่างที่ทุกคนรู้จัก

– จากมุมมองจิตวิทยา นี่คือความต่างระหว่าง “role conflict” (ความขัดแย้งของบทบาท) เวลาที่บทบาทเพื่อนกับบทบาทเพื่อนร่วมงานมาทับซ้อนกัน

– จากมุมมองวิทยาศาสตร์ มันเหมือนแรงเสียดทาน (friction) ในฟิสิกส์ ที่เกิดขึ้นทันทีเมื่อวัตถุสองชิ้นสัมผัสกัน แรงนี้ไม่ได้แย่เสมอไป บางครั้งมันทำให้เรายืนได้มั่นคง แต่ถ้ามากเกินไป ก็ทำให้การเคลื่อนที่ช้าลงและเกิดความร้อนสูงจน “ไหม้” ได้

เพื่อนคนหนึ่งเคยบอกเราว่า “เราอาจจะเหมาะกับการทำอะไรคนเดียวมากกว่าทำกับเพื่อน” ตอนฟังครั้งแรก เราก็กลัว เพราะมันฟังเหมือนคำตัดสินว่าเราไม่เหมาะกับทีมเวิร์ก แต่ถ้ามองแบบพุทธ มันคือ “สัญญา-อนิจจัง (ความรับรู้ที่เปลี่ยนแปลงได้)” คำพูดนั้นเป็นแค่การสะท้อนจากเหตุการณ์ตอนหนึ่ง ไม่ได้หมายความว่ามันจะเป็นความจริงตลอดไป

การอยู่กับ mindset “เราทำงานกับเพื่อนไม่ได้” อาจเป็นเหมือนการใส่โค้ดผิดในโปรแกรม แล้วโปรแกรมก็วน loop ไปเรื่อยๆ จนค้างอยู่ตรงนั้น แต่ความจริงคือทุกคนสามารถ debug (แก้โค้ด) ความเชื่อของตัวเองได้ ถ้าเราเริ่มต้นด้วยการสื่อสารใหม่แบบ conscious communication (การสื่อสารอย่างรู้ตัว) เราอาจจะยังพลาดบ้าง แต่มันก็เป็นการพลาดแบบมีสติ ไม่ใช่พลาดแล้วเผลอเอาความสัมพันธ์ไปทิ้งทั้งก้อน

เราวิเคราะห์แล้วว่า ปัญหาหลักมันไม่ใช่ “ทำงานกับเพื่อน” แต่คือ “เราคาดหวังว่าตัวเองต้องทำได้ 100% แบบที่เพื่อนหวัง” ซึ่งถ้าเราลด expectation ลงมาที่ “เราทำเต็มที่เท่าที่เป็นเรา” แล้วใช้หลักพุทธว่า “อตฺตา หิ อตฺตโน นาโถ” (ตนแลเป็นที่พึ่งแห่งตน) มันจะกลายเป็นพื้นที่ใหม่ที่ทั้งเรากับเพื่อนยังพอเดินร่วมกันได้ โดยไม่ต้องลากกันจนเหนื่อย

สุดท้ายเราอยากบอกทุกคนว่า การทำงานกับเพื่อนมันไม่ใช่ความเสี่ยงที่ต้องเลี่ยงเสมอไป มันเหมือนการทดลองทางเคมีที่บางครั้งก็ได้สารใหม่ที่น่าทึ่ง บางครั้งก็ระเบิดตูมกลางโต๊ะทำงาน แต่ไม่ว่าผลจะเป็นแบบไหน มันก็ยังให้เราได้เรียนรู้สมการใหม่ๆ ของชีวิต