เราเคยเห็นคำว่า Dunamis ผ่านตามาบ่อย

เราเคยเห็นคำว่า Dunamis ผ่านตามาบ่อยในหนังสือของฝรั่งสายพลังบวก อ่านแล้วก็รู้สึกเท่ดีนะ แต่ไม่เคยเข้าใจลึกจริงๆ ว่ามันหมายถึงอะไร จนวันหนึ่งเราตัดสินใจเปิดตำราเทพเจ้ากรีกควบคู่กับพจนานุกรมปรัชญา แล้วสิ่งที่เจอคือประโยคที่ทำให้เรานิ่งไปพักหนึ่ง

Dunamis (δύναμις) เป็นภาษากรีกโบราณ แปลว่า “พลังที่ยังไม่ถูกใช้” หรือ “พลังที่มีศักยภาพจะกลายเป็นสิ่งใดสิ่งหนึ่งได้” ถ้าเทียบให้เข้าใจง่ายก็คล้ายกับคำว่า Potential Energy (พลังงานศักย์) ในฟิสิกส์ ซึ่งหมายถึงพลังงานที่ยังไม่ได้ถูกปลดปล่อยออกมา เช่น สปริงที่ยังไม่ได้บีบ หรือก้อนหินที่วางอยู่บนยอดเขา

แนวคิดนี้มาจากอริสโตเติล (Aristotle) ซึ่งแยกความจริงออกเป็นสองสถานะ:

– Dunamis (ศักยภาพ) คือพลังที่มีอยู่ในตัวแต่ยังไม่ถูกใช้ เช่น เมล็ดข้าวโพดที่ยังไม่งอก

– Energeia (พลังงานที่เกิดขึ้นจริง) คือเมื่อพลังนั้นถูกปลดปล่อยออกมา เช่น เมล็ดข้าวโพดที่โตเป็นต้นไม้แล้ว

บางคนอาจเคยได้ยินว่า “เด็กคนนี้มี potential” นั่นคือเขามี dunamis อยู่ แต่จะกลายเป็น energeia หรือไม่ก็ขึ้นกับหลายปัจจัย — สภาพแวดล้อม ครูดี โอกาส หรือแม้แต่การไม่โดนบั่นทอนด้วยการ gaslighting (การทำให้คนรู้สึกว่าตัวเองคิดผิดโดยเจตนา) จากคนรอบตัว

ความน่าสนใจของ dunamis คือมันไม่ใช่แค่พลังธรรมดา แต่มันเป็นพลังที่ มีทิศทาง มีแนวโน้มที่จะเบ่งบาน ถ้าหากเงื่อนไขพร้อม

ซึ่งเราว่ามันคล้ายๆ คำในพุทธศาสนาว่า พหุสสุตตะ (ผู้ที่ได้ฟังมาก ศึกษามาก)

พระพุทธเจ้าทรงกล่าวว่า “พหุสสุตตะ เป็นบุคคลผู้มีกำลังมาก” — กำลังในที่นี้ก็คือ dunamis ที่รอวันแปรรูป

พอเราเข้าใจแบบนี้ ก็เริ่มสังเกตว่า คนเรามักจะไม่รู้ว่าตัวเองมี dunamis อยู่เท่าไหร่ เพราะมันไม่ส่งเสียง มันไม่ร้องว่า “เฮ้ ฉันอยู่ตรงนี้นะ”

มันเป็นพลังเงียบที่ต้องอาศัยสติปัญญาและการมองเห็นภายในจึงจะรู้ว่ามีอยู่

มันคล้ายๆ กับการมองหาดาวบนฟ้าในเมืองหลวง — ดาวไม่หายไปไหน แต่แสงจากเมืองบังไว้จนเราไม่เห็น

วิธีเดียวที่จะรู้ว่าเรามี dunamis แบบไหนบ้าง ก็คือ

– หยุด

– มองย้อนกลับไป

– ถามตัวเองด้วยความซื่อสัตย์

เช่น

– เคยมีช่วงที่ทำอะไรแล้วเรารู้สึก "ใช่" ไหม

– เคยรู้สึกว่าแค่นี้ยังไม่สุด ยังไปได้อีก

– เคยรู้สึกว่าเราเห็นอะไรบางอย่างที่คนอื่นยังไม่เห็นไหม

นั่นแหละ dunamis เริ่มส่งสัญญาณแล้ว

และเมื่อเรารู้ว่ามี dunamis อยู่ ความรับผิดชอบจะตามมาทันที

เพราะศักยภาพที่ไม่ได้ใช้ ไม่ได้หายไปไหน — แต่มันจะค่อยๆ เปลี่ยนร่างเป็นความเสียดาย และในบางกรณี มันกลายเป็นความเจ็บปวด

เราคิดว่า ในยุคที่ทุกคนถูกฝึกให้มองตัวเองผ่าน likes, views, followers สิ่งที่หายากที่สุดอาจไม่ใช่ความสามารถ แต่คือ พื้นที่ปลอดภัยในการมองเห็นพลังเงียบของตัวเอง

พื้นที่ที่ไม่ต้องรีบโชว์

ไม่ต้องรีบไปให้ถึง

แต่มีเวลาพอจะปลุก dunamis ให้กลายเป็น energeia ด้วยจังหวะของตัวเอง

เพราะสุดท้ายแล้ว พลังที่แท้จริงไม่ได้อยู่ที่ใครมองเห็น

แต่อยู่ที่เรา “ใช้มัน” จนกลายเป็นตัวเองเวอร์ชันที่แม้แต่เราก็ยังทึ่ง

ทุกคนมี dunamis คนละแบบ

และโลกใบนี้ยังรอให้ทุกคนใช้พลังนั้นอยู่

เงียบๆ

แต่แน่นอน