ทฤษฎี Panel Composition

ทฤษฎี Panel Composition ในงาน Illustration และ Concept Art

ถ้าเราพูดถึงการออกแบบในการวาดภาพ หรือจะเรียกว่าทฤษฎี Panel Composition คือการคิดถึงและจัดการกับการแบ่งสัดส่วนในกรอบภาพให้มันบอกเล่าเรื่องราวได้แบบมีพลัง ทุกคนที่เคยลองวาดหรือแม้แต่เพียงแค่ดูการ์ตูนญี่ปุ่นก็อาจจะเคยเห็นการจัดการ panel บนหน้ากระดาษ การออกแบบแผ่นภาพแต่ละแผ่นนั้นมันไม่ได้แค่จัดวางทุกอย่างลงไปอย่างสุ่มสี่สุ่มห้า แต่มันมีการวางแผน คิด คำนึงถึงการเคลื่อนไหวของสายตาผู้ชมด้วย ว่าคนที่ดูจะสามารถเข้าใจจังหวะและอารมณ์ที่เราต้องการสื่อได้ยังไง

มันไม่ใช่แค่การวาดภาพในกรอบสี่เหลี่ยมแล้วเติมตัวละครเข้าไปแล้วก็จบ แต่คือการเข้าใจการเคลื่อนไหวของสายตาในการที่คนจะอ่านจากซ้ายไปขวา หรือจากบนลงล่าง และต้องเลือกให้ดีว่าภาพไหนควรจะใหญ่ ภาพไหนควรจะเล็ก พื้นที่ว่างต้องถูกใช้ให้มีความหมาย สอดคล้องกับเรื่องราวที่กำลังเกิดขึ้นบนหน้ากระดาษนั้น

ในทฤษฎี Panel Composition เราจะเห็นว่ามีการจัดองค์ประกอบให้สอดคล้องกับการไหลของอารมณ์และเวลา เพื่อให้คนดูเข้าใจเรื่องราวได้ดีขึ้น บางครั้งการเปลี่ยนแปลงขนาดของ panel ก็มีผลต่อการเพิ่มความตึงเครียดหรือความเร่งรีบ บางทีการใช้หลายๆ panel ซ้อนกันเป็นแบบทับซ้อนก็ทำให้เกิดความรู้สึกของความสับสนหรือความยุ่งเหยิงในเหตุการณ์

เอาจริงๆ คือมันไม่ใช่แค่เรื่องของการจัดวางภาพในแผ่นเดียวกันเท่านั้น แต่เป็นเรื่องของการเล่นกับอารมณ์ที่ต้องการส่งให้ผู้ชมรู้สึกตาม ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ที่เกิดขึ้นระหว่างการเดินเรื่อง นี่คือสิ่งที่ทำให้ภาพในงานการ์ตูนญี่ปุ่นมีพลังแบบที่มันสามารถดึงดูดคนดูไปได้ทั้งๆ ที่มันแค่ภาพนิ่ง

หนึ่งในศิลปินที่สามารถใช้เทคนิค Panel Composition ได้อย่างยอดเยี่ยมคือ ฮิโรอชิ ซากุระอิ (Hiroshi Sakurazaka) ซึ่งหลายๆ คนอาจจะคุ้นเคยกับเขาจากผลงานเรื่อง All You Need Is Kill หรือแม้กระทั่งการออกแบบในมังงะที่เขาร่วมทำ ซึ่งเขามีวิธีการใช้ panel ที่ไม่เหมือนใคร การจัดวาง panel ของเขาสามารถสื่อสารความเร็วและอารมณ์ในแต่ละฉากได้อย่างชัดเจนมากๆ การที่เขาสลับไปมาระหว่างการใช้ panel ใหญ่ๆ ที่มีรายละเอียดลึก กับการใช้ panel เล็กๆ ที่เรียบง่าย แต่มันมีการเล่นจังหวะอย่างมาก

อย่างใน All You Need Is Kill เราจะเห็นว่าในบางฉากที่ต้องการสร้างความตึงเครียดหรือความเร่งรีบ เขาจะใช้ panel ที่มีขนาดเล็กและตัดเป็นหลายๆ ส่วนในแต่ละหน้ากระดาษ เพื่อสร้างความรู้สึกของความเร่งด่วน ในขณะที่ในฉากที่ต้องการสร้างอารมณ์ที่หนักแน่นหรือมีการหักมุม เขาจะใช้ panel ใหญ่ๆ ที่ให้เราได้เห็นทุกอย่างในภาพใหญ่ มันทำให้เรารู้สึกเหมือนอยู่ในจุดเดียวกับตัวละครในขณะนั้น

สิ่งที่ทำให้เขาพิเศษคือการใช้พื้นที่ว่างที่อาจดูเหมือนไม่มีอะไร แต่มันกลับมีความสำคัญในการสร้างอารมณ์ที่สอดคล้องกับเหตุการณ์ เช่น การใช้พื้นที่ว่างใน panel ใหญ่เพื่อแสดงถึงความโดดเดี่ยว หรือการที่มีพื้นที่ว่างในตอนที่ตัวละครต้องเผชิญกับการสูญเสีย หรือการใช้หลายๆ panel เล็กๆ ในฉากที่ตัวละครกำลังวิ่งหนีเพื่อทำให้เราได้สัมผัสถึงความตึงเครียดในเวลาเดียวกัน

ถ้าพูดถึงสิ่งที่เราเรียนรู้จากเทคนิค Panel Composition ของเขาคือการที่ไม่จำเป็นต้องใช้เทคนิคที่ซับซ้อนหรือล้ำสมัยเสมอไป แต่การใช้การจัดวางที่เรียบง่ายในบางสถานการณ์ก็สามารถสร้างอารมณ์ที่ดีได้ แค่เพียงแค่รู้ว่าอะไรจะทำให้เราสื่อสารความรู้สึกในตอนนั้นออกมามากที่สุด

สิ่งที่เราอยากจะสื่อก็คือการเข้าใจ Panel Composition นั้นสำคัญไม่แพ้การวาดภาพตัวละคร หรือการทำฉากเลย เพราะมันเป็นเส้นทางที่จะช่วยให้เรื่องราวนั้นมีชีวิตชีวาขึ้นมา การที่เราสามารถเลือกจัดวาง panel ได้อย่างเหมาะสม จะทำให้การเล่าเรื่องของเรามีมิติและลึกซึ้งไปอีกขั้น ดังนั้นไม่ว่าจะเป็นการสร้าง manga หรือ illustration อย่าลืมที่จะเล่นกับมันและให้ความสำคัญกับการไหลของภาพที่จะช่วยให้คนดูได้ซึมซับอารมณ์จากงานที่เราทำ